Trẻ sơ sinh là 1 tờ giấy trắng, chỉ có nhu cầu ăn, mút mát, ngủ, đái, ị, không có nhu cầu rung lắc, hát ru à ơi hay bế rong. Tất cả đều do người lớn tự suy diễn và tập thành thói quen cho trẻ.

Trẻ sơ sinh sinh ra sẽ có tuần trăng mật (2-4 tuần đầu). Đúng như tên gọi trăng mật, trong thời gian này bé chỉ ăn và ngủ, hầu như không có thời gian thức, mẹ cứ nghĩ em ngoan lắm cho đến khi hết trăng mật. Nhiều bé sẽ hết trăng mật ở tuần thứ 3 hoặc thứ 4, bị lẫn lộn ngày đêm (ngày ngủ li bì, đêm ngủ 15-20p dậy 1 lần), sau đó sẽ gặp wonder week (tuần khủng hoảng, phát triển và hoàn thiện kĩ năng) ở tuần thứ 5 mà các bà hay bảo là ra tháng nó hư đấy

Trẻ sơ sinh hoàn toàn có khả năng tự ngủ mà không cần bế rong trên tay hàng tiếng đồng hồ. Chỉ cần mẹ biết cách chọn đúng phương pháp phù hợp với bé.

Trẻ trên 6kg có thể tự tích luỹ năng lượng để ngủ xuyên đêm mà không cần ăn. Giấc ngủ đêm dài rất quan trọng với phát triển trí não và chiều cao của trẻ, chứ chỉ ăn thôi thì chưa đủ. Nhu cầu ngủ đêm của trẻ sơ sinh là 11-12 tiếng. Tuỳ độ tuổi và số cân của con mà quyết định con có còn ăn đêm không mẹ nhé. Con dưới 6kg thì chưa nên cắt ti đêm mà mẹ hãy cân nhắc theo EASY để giấc đêm của con được tốt hơn.

Trẻ sơ sinh có rất nhiều tiếng khóc: khóc đói, khóc cần mẹ vỗ về, khóc nóng/lạnh, khóc buồn ngủ, khóc bỉm bẩn,... mỗi tiếng khóc đều có tone và cường độ khác nhau nên không phải cứ khóc là auto bú auto đói như truyền thuyết các bà để lại, chỉ cần bình tĩnh hoặc cho con theo 1 lịch sinh hoạt cố định là phân biệt được rất dễ dàng. Lưu ý là trẻ khóc đều có nguyên do, điều quan trọng là các mẹ bình tĩnh tìm nguyên nhân chứ không nên rung lắc, bế rong.

Ông bà không cho bế đứng, sợ trụn lưng trẻ, nhưng lại luôn mặc định cho trẻ nằm võng - thứ gây ảnh hưởng rất lớn đến cột sống của bé, kể cả có cái nôi tre hay lót khăn đều có hại. Thứ trẻ cần là 1 chiếc giường k rung lắc và 1 tấm nệm ép vừa đủ cứng để nằm.

Trẻ dưới 6 tháng chỉ cần sữa mẹ/sữa công thức là đủ, tuyệt đối k cho trẻ uống thêm nước vì sẽ gây ngộ độc nước. Nếu pha sữa công thức không đúng tỉ lệ cũng sẽ gây ra hiện tượng này.

Trẻ sinh ra sẽ có phản xạ moro và chưa tự làm chủ được tay chân của mình nên thường bị giật mình và đập tay vào mặt, sau đó sẽ khóc. Quấn giúp trẻ có cảm giác đượ ôm chặt và hạn chế được việc giật mình đập tay vào mặt lúc ngủ nên quấn giúp trẻ ngủ đc sâu và ngon giấc hơn chứ không phải lấy gối hay bất cứ cái gì khác đè lên bụng trẻ để “chém trợ”. Phản xạ moro sẽ dần biến mất khi trẻ lớn, thường thì từ 3-4 tháng tuổi, nên 4 tháng là thời điểm thích hợp để cai các công cụ hỗ trợ như quấn, ti giả, white noise. Một số bé sẽ cai sớm hơn và 1 số bé sẽ có nhu cầu cai muộn hơn.

Chu kỳ giấc ngủ của trẻ sơ sinh ngắn hơn so với người lớn, trẻ sơ sinh ngủ nhiều ở tình trạng chuyển động mắt nhanh (REM)

Một giấc ngủ của trẻ sơ sinh kéo dài khoảng 50 phút. Một giấc ngủ dài bao gồm nhiều chu kì ngắn, mỗi chu kì được bắt đầu bằng giấc ngủ nông (ngủ và mơ cùng lúc) và tiếp tục đi vào giấc ngủ sâu. Vì thế trẻ thường thức dậy sau 45-50p đi ngủ, nếu không có sự can thiệp của ng lớn (bế ra khỏi môi trường ngủ vì tưởng trẻ đã thức) thì bé sẽ tự ngủ lại, một số bé phải khóc tự trấn an mới ngủ lại đc. Đây là lý do sinh ra nút chờ.

Giấc ngủ nông thường trông giống như trẻ đang thức: trẻ có những cử động trên gương mặt, và cơ thể. Đó là dấu hiệu não của trẻ đang hoạt động, hệ thần kinh đang kết nối với nhau, trẻ đang học các biểu hiện và truyền đạt cảm xúc. Chúng ta có thể lầm tưởng rằng trẻ đang thức, nhưng hoàn toàn không phải, giấc ngủ này cần được tôn trọng tuyệt đối.

Trẻ sẽ trải qua các thời kỳ khủng hoảng, phát triển và hoàn thiện kỹ năng, gọi là wonder weeks (ww), mỗi mốc ww qua đi trẻ sẽ học đc nhiều cái mới mẻ hơn, nhưng trước đó là 1 khoảng thời gian biếng ăn sinh lý, cáu kỉnh, khó ngủ, đeo bám, mè nheo. Càng lớn bão ww sẽ càng mãnh liệt. Việc mẹ cần làm trong khoảng thời gian này là tôn trọng con, không ép con bú/ăn, và kiên nhẫn với con.

- Trẻ sinh ra đã có gen tóc mặc định, nên k phải cứ cắt tóc máu thì tóc sau sẽ tốt hơn. Cái tốt hơn mà người lớn lầm tưởng ở đây chính là sự đồng đều khi mọc lại tóc nên ng lớn nghĩ sau khi cắt trông tóc có vẻ đen hơn và dày hơn. Sai lầm!

Thân nhiệt của trẻ sơ sinh luôn cao hơn người lớn, vì thế nên khi người lớn cảm thấy lạnh trẻ mới thấy mát. Nhiệt độ phòng lý tưởng để trẻ ngủ ngon là 22-24 độ. Lưu ý nhiệt độ phòng không phải là nhiệt độ hiển thị ở trên điều khiển điều hoà.

Trẻ ốm là do vi rút, vi khuẩn, cái điều hoà không có tội nên đừng đổ lỗi do điều hoà. Nếu có lỗi do điều hoà thì chính là người lớn không chịu vệ sinh điều hoà.

Em bé & thậm chí là ng lớn sẽ ngủ rất nhanh hoặc bình tĩnh hơn nếu có white noise (tiếng ồn trắng). Tuỳ vào sở thích của mỗi bé mà có bé thích tiếng mưa, có bé thích tiếng nhiễu tivi, có bé thích tiếng vỗ của biển hoặc tiếng nước chảy, tiếng máy sấy, tiếng tim đập,...

Trẻ bú xong cần được ợ hơi thật kỹ. Hơi chính là nguyên nhân làm trẻ quấy khóc khi bú. Một số bé cần được ợ hơi cả giữa bữa chứ không chỉ sau khi kết thúc bữa. Đưa ti trẻ vẫn bú nhưng nút được vài cái lại ưỡn người co chân khóc. Việc mẹ cần làm là dừng bú và ợ hơi cho bé sau đó tiếp tục bữa ăn (vì sữa là thức ăn của trẻ sơ sinh nên có thể gọi bú = ăn).

Trẻ thức chơi đêm vì ngày ngủ quá nhiều, waketime chưa đủ. Điều này không có nghĩa là ngày bắt trẻ thức thật nhiều thì đêm trẻ sẽ ngủ xuyên đêm. Ở mỗi độ tuổi bé sẽ có khả năng thức khác nhau. Càng lớn khả năng thức càng dài. Nhưng không phải vì thế mà mẹ cho bé thức bao nhiêu cũng được. Bé sơ sinh không thể theo lịch sinh hoạt của người lớn. Nếu mẹ nghĩ ngày con thức càng dài để đêm con ngủ tốt hơn thì mẹ đã sai hoàn toàn và chỉ làm con bị overtired, càng khó ngủ & trằn trọc nhiều hơn thôi. Để con ngủ tốt ban đêm thì ban ngày con cần những giấc nghỉ ngơi ngắn không quá 2.5 tiếng/lần phân bố xem kẽ với khả năng thức của con. Để giúp con có lịch sinh hoạt phù hợp nhất mà không làm con quá sức thì mẹ nên tìm hiểu về EASY.

Không phải cứ cho trẻ đi ngủ càng muộn thì đêm trẻ sẽ không dậy. Nếu cho bé đi ngủ quá muộn so với nhu cầu của bé (ví dụ 7h tối con cần đi ngủ, nhưng người lớn nghĩ ngủ giờ này thì đêm dậy quấy nên bắt con thức đến 9-10h đêm mới cho đi ngủ) sẽ làm con overtired, gắt ngủ và khó vào giấc hơn.

Đầu là chỗ thoát nhiệt của con nên trẻ không cần đội mũ khi nhiệt độ >20°C, cũng không cần ủ kín mít vì chỉ làm con đổ mồ hôi nhiều hơn, nhất là trong thời tiết nắng nóng.

Rụng tóc vành khăn, vặn mình, trớ,... đều là hiện tượng sinh lý của trẻ. Càng lớn hiện tượng vặn mình sẽ càng giảm. Còn rụng tóc vành khăn là do chỗ tiếp xúc với đầu lúc con nằm. Nếu mẹ không yên tâm hãy đưa con đi khám để biết con rụng tóc bành khăn là do sinh lý hay thiếu chất. Mẹ chỉ được bổ sung duy nhất vitamin D cho con. Tuyệt đối không tự ý bổ sung calcium nếu không có đơn thuốc của bác sĩ hay mẫu xét nghiệm.

Bs Cựa Còm - Bs Hoàng Huy Long